in English

Multidyscyplinarny projekt badawczy ‘Trasy transportu Wody Atlantyckiej do Oceanu Arktycznego: zmienność oraz wpływ na klimat i ekosystem’ (PAVE ) ukierunkowany jest na zbadanie i opisanie efektów zachodzących w zasięgu lodu morskiego i środowisku biologicznym w Arktyce wskutek zmian, a przede wszystkim obserwowanego ostatnio ocieplenia, dopływu Wody Atlantyckiej przez Cieśninę Fram i Morze Barentsa do Oceanu Arktycznego. Główne pytanie badawcze dotyczy sił wymuszających, które decydują o względnej intensywności dwóch głównych strumieni Wody Atlantyckiej, niesionych do Oceanu Arktycznego, oraz zagadnienia, jak zmiany właściwości Wody Atlantyckiej oddziałują na klimat, w szczególności na zmniejszanie się pokrywy lodowej w Oceanie Arktycznym oraz zmiany w morskich ekosystemach Arktyki Europejskiej. Woda Atlantycka jest głównym źródłem ciepła, biogenów oraz energii biologicznej (planktonu) dla Oceanu Arktycznego. Wskutek postępującego ocieplenia klimatu nowe gatunki organizmów, niesione przez cieplejszą Wodę Atlantycką, pojawiają się w morskich ekosystemach arktycznych. Utrata ciepła przez wody płynące z Północnego Atlantyku do Oceanu Arktycznego, a co za tym idzie ich wpływ na atmosferę, kriosferę i biosferę w Arktyce, zależy głównie od trasy, wzdłuż której Woda Atlantycka jest transportowana na północ. Przechodząc przez głęboką Cieśninę Fram Woda Atlantycka traci mniejsze ilości ciepła niż podczas jej tranzytu przez płytkie, szelfowe Morze Barentsa, gdzie prawie całe ciepło zgromadzone w Wodzie Atlantyckiej oddawane jest do atmosfery. Jednak zasadnicze pytanie, jakie siły wymuszające decydują o ilości Wody Atlantyckiej, transportowanej przez poszczególne gałęzie, pozostaje wciąż otwarte. W projekcie PAVE podejmujemy próbę odpowiedzi na to pytanie, używając historycznych serii czasowych obserwacji hydrograficznych, nowych pomiarów w Cieśninie Fram i Morzu Barensta, zaplanowanych zgodnie z potrzebami projektu, danych z reanaliz atmosferycznych oraz wyników modeli numerycznych najnowszej generacji. Oddziaływanie zmian transportu i właściwości Wody Atlantyckiej w dwóch gałęziach na wrażliwe morskie ekosystemy arktyczne będzie przedmiotem studiów w oparciu o analizę dostępnych historycznych danych biologicznych, pobór i analizę prób zooplanktony podczas trzech kampanii pomiarowych w Cieśninie Fram i Morzu Barentsa oraz wyniki dedykowanego eksperymentu z zastosowaniem połączonego fizyczno-biologicznego modelu numerycznego o wysokiej rozdzielczości. Zebrane dane i wyniki analiz posłużą próbie oszacowania możliwych przesunięć i zmian w ekosystemie arktycznym wskutek powolnego przechodzenia Oceanu Arktycznego w nową, cieplejszą fazę. Projekt PAVE jest finansowany przez Granty Norweskie (Norway Grants) w ramach Polsko-Norweskiego Programu Badawczego, zarządzanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR), numer kontraktu POL-NOR/202006/10/2013.